منتخبى از مسائل کلى احکام
که توسط استاد محترم حاج آقاى فلاح زاده(دام عزه) بر اساس فتواى حضرت امام خمینى(ره) تدوین شده است که البته چون مسائل کلى است، معمولا اختلافى نیست.
اجتهاد و تقلید
1ـ تمام مکلفین باید برای به‌دست آوردن احکام دین اجتهاد یا تقلید کنند.
2ـ تمام مکلفین باید در عمل به احکام دین بر اساس اجتهاد یا احتیاط یا تقلید عمل کنند.
3ـ تمام افرادی که مجتهد نیستند و راه احتیاط را نمی‌دانند باید در احکام دین تقلید کنند. (تحریرالوسیله، ج1، ص5)
طهارت
4ـ تمام عبادات باید با قصد قربت انجام شود، مانند نماز، روزه، زکات، خمس، حج.
5ـ تمام نمازها باید با طهارت (غسل ـ وضو ـ تیمم) انجام شود به‌جز نماز میّت. (تحریرالوسیله، ج1، ص31)
6ـ وضو گرفتن با تمام اقسام آب‌های مطلق صحیح است. (تحریرالوسیله، ج1، ص25)
7ـ هیچکدام از آب‌های مضاف پاک‌کننده نیست و با برخورد با نجاست نجس می‌شود. (تحریرالوسیله، ج1، ص12، م1)
8ـ تمام آب‌های مطلق به‌جز آب قلیل تا وقتی که به سبب برخورد نجاست بو یا رنگ یا مزه نجاست نگرفته، پاک است.
9ـ همه چیز در عالم پاک است مگر یازده چیز و هر آنچه با اینها برخوردی مؤثر داشته باشد، یعنی یکی از آنها یا هر دو مرطوب باشد به‌طوری که رطوبت یکی از آنها به دیگری سرایت کند. (تحریرالوسیله، ج1، ص114، م1و121)
10ـ هر آنچه خوردنش حلال است پاک است ولی هر پاکی حلال نیست.
11ـ مطهرات، تمام چیزهای نجس را پاک می‌کند، یعنی تمام اشیاء نجس قابل پاک شدن است، هر چند با استحاله. (تحریرالوسیله، ج1، ص114، م1و121)
12ـ ادرار و مدفوع انسان و تمام حیوانات حرام گوشتِ خون جهنده‌دار نجس است؛ مانند گربه و موش. (تحریرالوسیله، ج1، ص114، م1و121)
13ـ ادرار و مدفوع حیوانات حلال گوشت، مانند گاو و گوسفند و حیوان‌هایی که خون جهنده ندارند مانند مار و ماهی پاک است. (تحریرالوسیله، ج1، ص114)
14ـ مردار حیوان‌های خون جهنده‌دار نجس است هر چند حلال گوشت باشند و مردار حیوان‌هایی که خون جهنده ندارند، مانند سوسک مرده، ماهی مرده، پاک است. (تحریرالوسیله، ج1، ص115)
15ـ تمام اجزای روح‌دار مردار حیوان‌های خون جهنده‌دار نجس است. (تحریرالوسیله، ج1، ص115)
16ـ تمام اجزای بی‌روح حیوان‌های مرده پاک است، به‌جز خوک و سگ که مرده و زنده، اجزای بی‌روح و روح‌دار آنها نجس است. (تحریرالوسیله، ج1، ص115)
17ـ خون انسان و هر حیوانی که خون جهنده دارد، نجس است. (تحریرالوسیله، ج1، ص116)
18ـ خون حیوان‌هایی که خون جهنده ندارند؛ مانند ماهی و پشه، پاک است. (تحریرالوسیله، ج1، ص116)
19ـ تمام مایعات مسکر نجس است.
20ـ هر چیز نجس حرام است ولی هر چیز حرامی نجس نیست، مانند مال غصبی که ممکن است پاک باشد ولی خوردن آن حرام است. (تحریرالوسیله، ج2، ص163)
21ـ آفتاب، تمام غیر منقولات مانند زمین و ساختمان را پاک می‌کند. (تحریرالوسیله، ج1، ص130)
هو الحکیم
پرسش‌هاى زیر و آنچه با همین عنوان «پرسش و پاسخ فقهى» از این پس خواهد آمد، مجموعه پرسش‌هایى است که توسط طلاب محترم یکى از مدارس علمیه قم سؤال شده و به‌صورت شفاهى و مکتوب جواب‌ها به این عزیزان ارائه شده است؛ و جهت استفاده بیشتر به‌مرور این‌جا هم درج خواهد شد.
س1. قبل از زوال شروع به خواندن نماز مستحب یا قضا بکند و وقت مخصوص نماز ظهر داخل شود، حکم آن نماز مستحب یا قضا چیست؟
ج) خواندن نماز قضا یا مستحبى در وقت مخصوص نماز واجب، مانعى ندارد، البته خواندن نافله ظهر قبل از اذان جایز نیست.
س2. اگر کسی سهواً یا جهلاً یک فیلم را که دارای حق کپی است، کپی کرده است:
الف: دیدن فیلم به وسیله شخصی که کپی کرده چه حکمی دارد؟
ب: دیدن فیلم به وسیله دیگران (کسی که کپی نکرده) چه حکمی دارد؟
ج) در هر صورت دیدن آن پس از اطلاع از حکم شرعى، هم براى خودش و هم براى دیگران بنابر احتیاط جایز نیست، مگر این‌که با اجازه از صاحبان آن اثر باشد.
س3. الف) آیا قوانینی که در مدارس علمیه وضع می‌شود، اجرایش واجب است؟
ب) شخصی در یکی از مدارس علمیه شهرستان تحصیل می‌کند. ایشان به مدیر مدرسه احترام می‌گذارد ولی مدرسه برخی اوقات قوانینی را وضع می‌کند که سخت‌گیرانه است. آیا می‌توان فرق قائل شد بین مواردی که نظر مدیر جدّی است و برخی مواردی که توصیه‌های شخصی ایشان است و سختگیری است؟ راهنمایی بفرمایید.
ج) آیا رعایت مطالبات مدرسه تماماً واجب است و در صورت عدم آن، شهریه حرام می‌شود؟ مثلاً بحث درسی که احتیاطی شده ولی مدرسه اجبار کرده است.
ج) این‌گونه امور تابع قوانین و مقرررات حوزه علمیه است و امور شهریه نیز تابع ضوابط دفاتر شهریه مى‌باشد.
س4. ملاک برای تشخیص مناسب بودن مُهر برای سجده چیست؟ چون بسیاری از مُهرهای مساجد و حسینیه‌ها بعد از چند بار نماز خواندن تغییر رنگ داده و لایه‌ی چربی نازکی بر آن می‌بندد.
ج) اگر چرک روى مهر به مقدارى باشد که حائل بین پیشانى و مهر شود، سجده و نماز باطل است، البته اگر به اندازه یک بند انگشت هم پیشانى روى مهر قرار بگیرد، براى سجده کفایت مى‌کند.
س5. آیا برای بهتر ادا کردن حروف می‌توان برگشت و آیه را دوباره خواند؟ همچنین اگر حواس‌مان از مقطعی از قرائت پرت شد، برگردیم و با حضور قلب از آن‌جا بخوانیم؟
ج) تکرار مادامى که منجر به وسواس نشود، مانعى ندارد.
س6. تصرّف در شهریه در چه صورت بی‌هیچ شائبه حلال است و در چه مصارفی باید خرج شود؟
ج) این‌گونه امور تابع مقررات حوزه و ضوابط دفاتر شهریه مى‌باشد و در هر صورت، کسى که مستحق دریافت شهریه است، مالک آن مى‌شود و نوع مصرف به عهده خودش مى‌باشد.
س7. آیا شهریه مطلقاً خمس ندارد یا شهریه‌ای که حضرت آقا(دام ظله) می‌دهند فقط خمس ندارد؟
ج) طبق نظر مقام معظم رهبرى(دام ظله) شهریه مطلقاً مشمول خمس نمى‌گردد.
س8. برای توبه از غیبت، تهمت، لعن و استهزاء و مسخره کردن، لازم است از شخص حلالیت بگیریم یا توبه کافی است؟
ج) غیبت، تهمت و استهزا حرام بوده و از گناهانی است که توبه جدّی و واقعی از آن لازم است. در غیبت حلالیت طلبیدن واجب نیست، بلکه اگر مفسده‌ای بر آن مترتب شود جایز نیست.
نسبت به تهمت و استهزا هم باید گفته‌هاى خود را به هر کس که رسانده تکذیب کند و از شخصى که به او اهانت کرده تحصیل رضایت نماید.
نسبت به لعن کردن، موارد مختلف مى‌باشد.
س9. سبّ و مسخره و غیبت غیر مسلمان جایز است؟
ج) اگر مفسده‌اى بر آن مترتب شود، جایز نیست، و به‌طور کلى مؤمن باید خود را از دشنام و تمسخر دیگران ـ و لو غیر مسلمان ـ منزّه بدارد.
س10. حدّ حق‌الناس چقدر است؟
الف) مثلاً اگر کفشم به کفش کسی بخورد بدون آنکه ظاهراً خاکی شود، حقی به گردنم هست؟ چون به قدر ضعیف و کم شاید کثیف شده باشد؟
ج) در فرض سؤال وظیفه‌اى ندارید.
ب) در صورت مثلاً لگد کردن کفش کسی اگر بدون اجازه‌ی وی کثیفیِ ایجاد شده روی کفشش را زائل کنیم، حق از گردن‌مان ساقط می‌شود؟
ج) اگر خسارت قابل توجهى بر کفش دیگران وارد نشود و احتمال دهید که صاحب آن راضى است، وظیفه‌اى ندارید.
ج) در جایی افرادی در خلال گفتگو و مباحثه هستند. وقتی داخل می‌شویم اگر سلام بکنیم حواس‌شان پرت می‌شود و حق‌الناس است. اگر سلام نکنیم، بی‌ادبی است، چه باید کرد؟
ج) در هر صورت سلام کردن واجب نیست.
د) در فضای عمومی و در زمان استراحت صدایی ایجاد می‌کنیم سهواً که نمی‌دانیم آیا اصلاً کسی شنیده و یا اگر شنیده اذیت شده یا نه، وظیفه چیست؟
ج) در فرض سؤال وظیفه‌اى ندارید.
